Hoewel de verschillen tussen mensen en andere dieren gradueel zijn, is er ook een patroon te vinden in deze gradatie; veel dieren kunnen denken, en sommige dieren, zoals dolfijnen en chimpansees, kunnen denken over wat ze wel of niet weten. Maar het denken over gedachten om daar vervolgens weer op te reflecteren treffen we vooralsnog alleen bij mensen aan. Alle dieren herkennen patronen, maar het zoeken naar diepere principes in patronen is nog niet bij niet-menselijke dieren waargenomen. Daarvoor lijkt een vorm van “onbegrensde recursie” nodig: het vermogen om een resultaat van een activiteit toe te passen op diezelfde activiteit – willekeurig vaak.
Bij de mens is onbegrensde recursie overal aanwezig. We herkennen dit in het vervaardigen van gereedschap waarmee weer ander gereedschap kan worden gemaakt, een proces dat uiteindelijk uitmondt in de hedendaagse technologie. We zien het ook in taal, wanneer een zin wordt uitgebreid met een bijzin, die op haar beurt weer wordt aangevuld met nog een bijzin. En we herkennen het in sociale processen, zoals een escalatie die steeds opnieuw wordt versterkt door een volgende escalatie.
Kan het begrip onbegrensde recursie werkelijk verklaren waarin mensen zich van andere dieren onderscheiden? Ook hier blijkt immers een duidelijke continuïteit met andere diersoorten. Wat betekent dat voor de erkenning van dieren als volwaardige individuen? En aangezien onbegrensde recursie de mens niet alleen in staat stelt tot wetenschap en zelfreflectie, maar evenzeer tot oorlog en vernietiging, rijst de vraag of zij niet eerder een vloek dan een zegen is.
Dit programma staat onder leiding van moderator Jelle Zuidema en zal worden afgetrapt door Rens Bod, waarin hij de belangrijkste inzichten uit zijn boek Het unieke dier uiteenzet. De panelleden Bernice Bovenkerk (filosofie), Carel ten Cate (biologie) en Henkjan Honing (muziekcognitie) geven vervolgens elk vanuit hun discipline kort hun antwoord op de vraag waarin wij ons onderscheiden van andere dieren en wat we met hen gemeen hebben. Vervolgens gaan de experts met elkaar in discussie, met input van een taalkundige, en is er ruimte voor vragen uit de zaal.
SPUI25 is het academisch-culturele podium van Amsterdam op het Spui. In samenwerking met een groot aantal academische en culturele partners organiseert SPUI25 jaarlijks zo’n 300 programma’s die zich bewegen tussen wetenschap en cultuur, en tussen feit en fictie.
SPUI25 is een van de UvA-podia in het Universiteitskwartier.