De afgelopen jaren deelden meer dan honderd Amsterdammers hun favoriete plek in de stad. Prachtige verhalen, van geboren Amsterdammers en van veel migranten. De Universiteit van Amsterdam heeft al deze verhalen verzameld en bouwt nu aan de ‘Amsterdam Time Machine’. Dit is een soort digitale tijdmachine waarmee je door oude straten, buurten en gebouwen kunt “wandelen” en kunt ontdekken hoe mensen vroeger in Amsterdam leefden. Hoe de universiteit dat doet? Met oude kaarten, archiefstukken en moderne technologie zoals 3D-visualisaties en slimme dataverbindingen.

Wat gaat er gebeuren?

Op woensdag 18 juni organiseert de universiteit een speciale datasprint waarin jij de favoriete plekken van Amsterdammers gaat koppelen aan oude kaarten, museum- en archiefstukken. Je krijgt eerst uitleg over de tijdmachine. Daarna mag je zelf aan de slag om de verhalen te koppelen aan de locaties in de stad. We gaan zo de verhalen van Amsterdammers verbinden met bijvoorbeeld foto’s uit het Stadsarchief en met collecties van Amsterdamse musea en archieven. Zo willen we de geschiedenis van Amsterdam tot leven brengen én bewaren voor de toekomst. We organiseren deze datasprint tijdens de ToekomstTiendaagse, één van de vele bijzondere activiteiten die worden georganiseerd ter gelegenheid van viering van de de 750ste verjaardag van de Amsterdam. De organisatie van de datasprint is in handen van de Amsterdam Time Machine en het UvA-CREATE-lab, in samenwerking met de Vakgroep Publieksgeschiedenis van de Universiteit van Amsterdam.

Deelname is gratis. Maximaal aantal deelnemers: 70-75.

Programma

12.30 Inloop met koffie thee

13.00 Woord van welkom en introductie Julia Noordegraaf, projectleider Amsterdam Time Machine Woord van welkom en introductie Amsterdam Time Machine project Laura van Hasselt, universitair docent Publieksgeschiedenis UvA Over de studentenprojecten van de vakgroep Publieksgeschiedenis aan de UvA Simone van Bruggen, machine learning consultant SURF Over het Meaningful Memories project van SURF & Amsterdam Time Machine

13.30 Klaar voor de start: Pitches van de tafelbegeleiders

13.45 Aan het werk (Deel I)

14.30 Pauze: thee

14.45 Aan het werk (Deel II)

15.30 Plenaire terugkoppeling en samenvatting

16.00 Borrel

Toelichting op het programma

Tafel 1: tekst, video en AI - met Simone van Bruggen

Aan deze tafel gaan we aan de slag met filmpjes die we met een open audiotranscriptiemodel transcriberen en vervolgens annoteren op locatie, personen, organisaties en thema’s. Deze geautomatiseerd gegenereerde annotaties gaan we controleren, waar nodig verbeteren en uitbreiden met informatie uit AdamLink, Wikidata en het NDE Termennetwerk. Zo maken we de inhoud van audio- en tekstbronnen toegankelijk per fragment of passage. Op deze manier brengen we (erfgoed)bronnen over hetzelfde onderwerp samen, en zijn ze makkelijker toegankelijk voor analyse en verder onderzoek. Aan het eind van de dag zijn onze annotaties zichtbaar en toegankelijk via de kaart van Amsterdam. Materiaal: het corpus van de UvA (Favoriete plek in de stad en Biografie van Amsterdam) – opgebouwd door studenten Publieksgeschiedenis van de UvA, in samenwerking met het Amsterdam Museum. Tooling: de SURF Meaningful Memories Pipeline (o.a. Whisper (OpenAI), GLiNER)

Tafel 2: visueel materiaal: foto’s en beeldcollecties – met Nico Vriend en Leon van Wissen

Aan deze tafel gaan we aan de slag met persfoto’s uit vier archieven: het Stadsarchief Amsterdam, het IISG, het Noord-Hollands Archief en het Nationaal Archief. Elke collectie is voorzien van metadata, maar elk op een andere manier. Zo bevat de beeldbank van het Stadsarchief links naar locaties in Amsterdam per foto, maar ontbreken deze in de andere. Andersom, bevat het Stadsarchief juist weer geen classificering op onderwerp, zoals de ANEFO-collectie van het Nationaal Archief. Om eenduidig te kunnen zoeken in alle foto’s uit deze collecties is het wenselijk dat we de beschrijving van de bronnen (de metadata) naar hetzelfde niveau tillen. Net als bij tafel 1 gaan we ook hier aan de slag met automatisch gegenereerde informatie die nog wel gecontroleerd moet worden. We gaan locaties identificeren en thema’s toekennen. De foto’s halen we op uit de Dataruimte Amsterdam. De verrijkingen slaan we, als het even kan, op in de Annotatierepository, een gezamenlijk initiatief van NDE en KNAW-HuC.

Materiaal: fotocollecties van SAA, IISG, NA en NHA - Tooling: Dataruimte Amsterdam, Annotatierepository

Tafel 3: Georefereren van kaarten uit de collectie van Allard Pierson in Allmaps - met Boudewijn Koopmans en Allmaps (T.B.C.)

Wil je mee helpen een deel van de 650 gedigitaliseerde Amsterdamse kaarten uit het Allard Pierson te georefereren en zo beschikbaar te maken als IIIF in Allmaps? Dan ben je bij deze tafel aan het goede adres. Georefereren van kaarten wil zeggen dat je oude kaarten digitaal zo goed mogelijk positioneert op een moderne kaart van hetzelfde gebied, aan de hand van en aantal controlepunten. Door oude kaarten te georefereren kun je zien hoe landen, landschappen, en steden veranderen. Dat is heel waardevol voor bijvoorbeeld geografisch,
historisch en klimaatonderzoek. Met georefereren maken we de kaarten beter uiteindelijk vindbaar, doordat we uiteindelijk kunnen inzoomen op een bepaalde plek en daar dan in één oogopslag alle relevante kaarten kunnen tonen.

Materiaal: gedigitaliseerde kaarten uit de collectie van Allard Pierson - Tooling: Allmaps, IIIF

Tafel 4: LOD-Train the Trainer-tafel - met Ivo Zandhuis

Deze tafel is gereserveerd voor deelnemers aan de LOD-Train the Trainer groep 2025 van de UvA/HvA. Trainees gaan aan de slag met hun eigen datasets en oefenen met het toepassen van Linked Open Data-technieken die tijdens de cursus aan bod zijn gekomen. Geoefende LOD-specialisten uit het Netwerk Digitaal Erfgoed die tijdens deze datasprint ook graag met hun eigen datasets aan de slag willen, kunnen zich - na aanmelding – bij deze tafel aansluiten.

Materiaal: datasets uit diverse instellingen - Tooling: Schema.org, JSON-LD, SPARQL etc